ᠰᠥᠮᠪᠥᠷ ᠠᠭᠤᠯᠠ Сүмбэр уул
753ᠰᠥᠮᠪᠥᠷ ᠠᠭᠤᠯᠠ
ᠡᠨᠡ ᠲᠣᠭᠯᠠᠭᠠᠮ ᠢ᠋ᠶ᠋ᠠᠷ ᠲᠣᠭᠯᠠᠬᠤ ᠳ᠋ᠤ᠌ ᠰᠦᠮᠪᠦᠷ ᠠᠭᠤᠯᠠ ᠪᠠᠢᠭᠤᠯᠵᠤ ᠪᠠᠢᠭᠠ ᠬᠥᠮᠦᠨ ᠵᠡᠭᠦᠨ ᠭᠠᠷ ᠤ᠋ᠨ ᠰᠢᠭᠡᠵᠡᠢ ᠬᠤᠷᠤᠭᠤᠨ ᠳᠡᠭᠡᠷᠡ ᠪᠠᠷᠠᠭᠤᠨ ᠭᠠᠷ ᠤ᠋ᠨ ᠰᠢᠭᠡᠵᠡᠢ ᠶ᠋ᠢ ᠥᠨᠳᠡᠭᠡ ᠪᠡᠷ ᠨᠢ ᠲᠣᠬᠣᠵᠤ᠂ ᠳᠠᠷᠠᠭᠠ ᠨᠢ ᠵᠡᠭᠦᠨ ᠭᠠᠷ ᠤ᠋ᠨ ᠳᠤᠮᠳᠠ ᠬᠤᠷᠤᠭᠤ᠂ ᠢᠳᠠᠮ ᠬᠤᠷᠤᠭᠤ ᠬᠣᠶᠠᠷ ᠳᠡᠭᠡᠷᠡ ᠪᠠᠷᠠᠭᠤᠨ ᠭᠠᠷ ᠤ᠋ᠨ ᠮᠥᠨ ᠬᠣᠶᠠᠷ ᠬᠤᠷᠤᠭᠤ ᠶ᠋ᠢ ᠰᠢᠭᠡᠵᠡᠢ ᠶ᠋ᠢᠨ ᠳᠣᠣᠭᠤᠷ ᠣᠷᠣᠭᠤᠯᠵᠤ ᠳᠠᠪᠬᠤᠷᠯᠠᠨ ᠲᠠᠯᠪᠢᠵᠤ᠂ ᠡᠴᠦᠰ ᠲᠦ᠍ ᠨᠢ ᠵᠡᠭᠦᠨ ᠭᠠᠷ ᠤ᠋ᠨ ᠡᠷᠡᠬᠡᠢ᠂ ᠳᠣᠯᠣᠪᠣᠷ ᠬᠣᠶᠠᠷ ᠬᠤᠷᠤᠭᠤ ᠶ᠋ᠢ ᠪᠠᠷᠠᠭᠤᠨ ᠭᠠᠷ ᠤ᠋ᠨ ᠳᠣᠯᠣᠪᠣᠷ ᠲᠠᠢ ᠠᠭᠤᠯᠵᠠᠭᠤᠯᠤᠨ ᠳᠡᠭᠡᠭᠰᠢ ᠱᠣᠪᠣᠢᠯᠭᠠᠵᠤ ᠠᠭᠤᠯᠠ ᠬᠡᠯᠪᠡᠷᠢ ᠲᠡᠢ ᠪᠣᠯᠭᠠᠨᠠ᠃ ᠳᠠᠷᠠᠭᠠᠬᠢ ᠵᠦᠢᠯ ᠢ᠋ ᠠᠰᠠᠭᠤᠵᠤ᠂ ᠬᠠᠷᠢᠭᠤᠯᠵᠤ ᠲᠣᠭᠯᠠᠨᠠ᠃
ᠰᠦᠮᠪᠦᠷ ᠠᠭᠤᠯᠠ
3 - ᠵᠡᠭᠦᠨ ᠭᠠᠷ᠂
B - ᠪᠠᠷᠠᠭᠤᠨ ᠭᠠᠷ᠃
1 - ᠡᠷᠡᠬᠡᠢ ᠬᠤᠷᠤᠭᠤ᠂
2 - ᠳᠣᠯᠣᠪᠤᠷ ᠬᠤᠷᠤᠭᠤ᠂
3 - ᠳᠤᠮᠳᠠ ᠬᠤᠷᠤᠭᠤ᠂
4 - ᠢᠳᠠᠮ ᠬᠤᠷᠤᠭᠤ᠂
5 - ᠰᠢᠭᠡᠵᠡᠢ ᠬᠤᠷᠤᠭᠤ
1᠄ ᠡᠨᠡ ᠶᠠᠭᠤ ᠪᠣᠢ?
(3-1)᠄ ᠰᠢᠪᠠᠷ ᠲᠤ᠌ ᠤᠨᠠᠭᠰᠠᠨ ᠰᠢᠷᠭᠠ ᠳᠠᠭᠠ
2᠄ ᠡᠨᠡ ᠶᠠᠭᠤ ᠶᠤᠮ ᠪᠣᠢ?
(B-5᠂ 3-5) ᠬᠣᠯᠪᠣᠭᠠᠲᠠᠢ ᠬᠣᠶᠠᠷ ᠪᠢᠷᠠᠭᠤ
3᠄ ᠡᠨᠡ ᠶᠠᠭᠤ ᠶᠤᠮ ᠪᠣᠢ?
(B-3᠂ 4) ᠨᠣᠶᠠᠨ ᠬᠠᠲᠤᠨ ᠬᠣᠶᠠᠷ ᠤ᠋ᠨ ᠣᠷᠣ ᠳᠡᠷᠡ ᠪᠤᠶᠤ ᠣᠯᠪᠣᠭ᠂ ᠲᠦᠰᠢᠯᠭᠡ
4᠄ ᠡᠨᠡ ᠶᠠᠭᠤ ᠶᠤᠮ ᠪᠣᠢ?
(3-3 4) ᠨᠣᠶᠠᠨ ᠬᠠᠲᠤᠨ ᠬᠣᠶᠠᠷ
5᠄ ᠡᠨᠳᠡ ᠶᠠᠭᠤ ᠪᠠᠢᠳᠠᠭ ᠶᠤᠮ ᠪᠣᠢ?
(ᠪᠠᠷᠠᠭᠤᠨ ᠡᠰᠡᠪᠡᠯ ᠵᠡᠭᠦᠨ ᠭᠠᠷ ᠤ᠋ᠨ ᠠᠯᠠᠭᠠᠨ ᠤ᠋ ᠬᠣᠩᠬᠣᠷ)
ᠮᠢᠩᠭᠠᠨ ᠠᠳᠤᠭᠤᠨ ᠤ᠋ ᠵᠣᠭᠰᠣᠭᠠᠯ
6᠄ ᠡᠨᠳᠡ ᠶᠠᠭᠤ ᠪᠠᠢᠳᠠᠭ ᠶᠤᠮ ᠪᠣᠢ?
(ᠵᠡᠭᠦᠨ ᠭᠠᠷ ᠤ᠋ᠨ ᠠᠯᠠᠭᠠᠨ ᠤ᠋ ᠬᠣᠩᠬᠣᠷ)
ᠲᠦᠮᠡᠨ ᠬᠣᠨᠢᠨ ᠤ᠋ ᠬᠣᠷᠣᠭᠠ
7᠄ ᠡᠨᠡ ᠶᠠᠭᠤ ᠶᠤᠮ ᠪᠣᠢ?
(B-1) ᠠᠯᠲᠠᠨ ᠪᠠᠭᠠᠨᠠ
8᠄ ᠡᠨᠡ ᠶᠠᠭᠤ ᠶᠤᠮ ᠪᠣᠢ?
(B-2) ᠮᠥᠩᠭᠥᠨ ᠪᠠᠭᠠᠨᠠ
9᠄ ᠡᠨᠡ ᠶᠠᠭᠤ ᠶᠤᠮ ᠪᠣᠢ?
(3-2) ᠱᠢᠷᠦᠨ ᠪᠠᠭᠠᠨᠠ
10᠄ ᠡᠨᠡ ᠶᠠᠭᠤ ᠶᠤᠮ ᠪᠣᠢ?
(B-1 ᠦ᠌ ᠦᠶᠡ) ᠰᠢᠷᠠ ᠨᠣᠬᠠᠢ
11᠄ ᠡᠨᠡ ᠶᠠᠭᠤ ᠶᠤᠮ ᠪᠣᠢ?
(B-2 ᠤ᠋ ᠦᠶᠡ) ᠬᠠᠷᠠ ᠨᠣᠬᠠᠢ
12᠄ ᠡᠨᠡ ᠶᠠᠭᠤ ᠶᠤᠮ ᠪᠣᠢ?
(3-2 ᠤ᠋ ᠦᠶᠡ) ᠬᠠᠯᠲᠠᠷ ᠨᠣᠬᠠᠢ
13᠄ ᠡᠨᠡ ᠶᠠᠭᠤ ᠪᠣᠢ?
(B-1 ᠦ᠌ ᠬᠢᠮᠤᠰᠤ) ᠴᠣᠭᠴᠣᠭᠣ ᠰᠢᠪᠠᠭᠤ
14᠄ ᠡᠨᠡ ᠶᠠᠭᠤ ᠪᠣᠢ?
ᠪᠢᠯᠵᠤᠤᠬᠠᠢ ᠰᠢᠪᠠᠭᠤ
15᠄ ᠡᠨᠡ ᠤᠤ ᠪᠣᠢ?
ᠬᠠᠷᠢᠶᠠᠴᠠᠢ ᠰᠢᠪᠠᠭᠤ
16᠄ ᠡᠨᠡ ᠳᠡᠭᠡᠷᠡ ᠶᠠᠭᠤ ᠰᠠᠭᠤᠳᠠᠭ ᠶᠤᠮ ᠪᠣᠢ?
ᠬᠠᠩᠭᠠᠷᠤᠳ ᠰᠢᠪᠠᠭᠤ ᠰᠠᠭᠤᠳᠠᠭ ᠶᠤᠮ
17᠄ ᠡᠭᠦᠪᠡᠷ ᠣᠷᠣᠵᠤ ᠪᠣᠯᠬᠤ ᠤᠤ?
(B-1 ᠪᠠ B-2 ᠦᠨ ᠬᠣᠭᠣᠷᠣᠨᠳᠣᠬᠢ ᠵᠠᠢ)
ᠪᠣᠯᠬᠤ ᠦᠭᠡᠢ᠂ ᠪᠤᠬᠠ ᠮᠥᠷᠭᠥᠨᠡ
18᠄ ᠡᠭᠦᠪᠡᠷ ᠣᠷᠣᠵᠤ ᠪᠣᠯᠬᠤ ᠤᠤ?
(B-2 ᠪᠠ 3-2 ᠦᠨ ᠬᠣᠭᠣᠷᠣᠨᠳᠣᠬᠢ ᠵᠠᠢ)
ᠪᠣᠯᠬᠤ ᠦᠭᠡᠢ᠂ ᠪᠤᠤᠷᠠ ᠲᠡᠢᠷᠡᠨᠡ
19᠄ ᠡᠭᠦᠪᠡᠷ ᠣᠷᠣᠵᠤ ᠪᠣᠯᠬᠤ ᠤᠤ?
(B-1 ᠪᠠ 3-2 ᠦᠨ ᠬᠣᠭᠣᠷᠣᠨᠳᠣᠬᠢ ᠵᠠᠢ)᠃
ᠪᠣᠯᠬᠤ ᠦᠭᠡᠢ᠂ ᠠᠵᠢᠷᠭᠠ ᠲᠠᠩᠭᠠᠷᠤᠨᠠ
20᠄ ᠡᠨᠡ ᠶᠠᠭᠤ ᠪᠣᠢ?
(3-2 ᠪᠠ B-5 ᠶ᠋ᠢᠨ ᠠᠷᠤ ᠶ᠋ᠢᠨ ᠵᠠᠢ)
ᠰᠢᠷᠠ ᠨᠣᠬᠠᠢ ᠶ᠋ᠢᠨ ᠬᠡᠪᠲᠡᠷᠢ
ᠭᠠᠯ ᠬᠠᠮᠢᠭᠠ ᠠ᠋ᠴᠠ ᠠᠪᠬᠤ ᠪᠣᠢ? ᠭᠡᠳ ᠲᠣᠬᠣᠢ᠂ ᠱᠣᠣ ᠪᠠᠭᠤᠤ ᠵᠢᠭᠠᠬᠤ ᠳ᠋ᠤ᠌ ᠪᠣᠯᠬᠤ ᠦᠭᠡᠢ ᠭᠡᠭᠰᠡᠭᠡᠷ ᠪᠠᠢᠭᠠᠳ ᠰᠢᠷᠠ ᠨᠣᠬᠠᠢ ᠶ᠋ᠢᠨ ᠬᠡᠪᠲᠡᠷᠢ ᠶ᠋ᠢ ᠵᠢᠭᠠᠬᠤ ᠶ᠋ᠢᠨ ᠬᠠᠮᠲᠤ
- ᠬᠠᠪ ᠭᠡᠳ ᠢᠳᠠᠮ ᠬᠤᠷᠤᠭᠤ ᠶ᠋ᠢ ᠨᠢ ᠪᠠᠷᠢᠵᠤ ᠠᠪᠤᠭᠠᠳ᠄
ᠬᠢᠷᠥᠭᠡ ᠠᠪᠬᠤ ᠤᠤ? ᠬᠢᠲᠤᠭᠠ ᠠᠪᠬᠤ ᠤᠤ? ᠰᠢᠪᠦᠭᠡ ᠠᠪᠬᠤ ᠤᠤ? ᠭᠡᠵᠦ ᠠᠰᠠᠭᠤᠬᠤ ᠳ᠋ᠤ᠌ ᠴᠠᠭᠠᠳᠤ ᠬᠥᠮᠦᠨ ᠨᠢ ᠠᠯᠢ ᠨᠢᠭᠡ ᠶ᠋ᠢ ᠨᠢ ᠠᠪᠤᠨᠠ ᠭᠡᠨᠡ᠃ ᠲᠡᠭᠡᠭᠡᠳ ᠬᠢᠷᠥᠭᠡ ᠠᠪᠤᠨᠠ ᠭᠡᠰᠡᠨ ᠪᠣᠯ ᠲᠡᠷᠡ ᠬᠤᠷᠤᠭᠤ ᠶ᠋ᠢ ᠨᠢ ᠬᠢᠷᠥᠭᠡᠳᠡᠬᠦ ᠮᠠᠶᠢᠭ ᠦᠵᠡᠭᠦᠯᠦᠨᠡ᠃ ᠰᠢᠪᠦᠭᠡ ᠠᠪᠤᠨᠠ ᠭᠡᠰᠡᠨ ᠪᠣᠯ ᠰᠢᠪᠦᠭᠡᠳᠡᠬᠦ ᠮᠠᠶᠢᠭ᠂ ᠬᠢᠲᠤᠭᠠ ᠠᠪᠤᠨᠠ ᠭᠡᠰᠡᠨ ᠪᠣᠯ ᠣᠭᠲᠣᠯᠬᠤ ᠮᠠᠶᠢᠭ ᠦᠵᠡᠭᠦᠯᠵᠦ ᠪᠠᠭᠠᠯᠠᠨᠠ᠃
Сүмбэр уул
Энэ тоглоомоор тоглоход Сүмбэр уул байгуулж байгаа хүн зүүн гарын чигчий хуруун дээр
баруун гарын чигчийг өндгөөр нь тохож дараа нь зүүн гарын дунд хуруу，ядам хуруу хоёр дээр
баруун гарын мөн хоёр хурууг чигчийн доогуур оруулж давхарлан тавьж，эцэст нь зүүн гарын
эрхий， долоовор хоёр хурууг баруун гарын долоовортой уулзуулан дээш шовойлгож уул
хэлбэртэй болгоно. Дараахь зүйлийг асууж，хариулж тоглоно.
Сүмбэр уул
3 - зүүн гар
Б - баруун гар
1 - эрхий хуруу
2 - долоовор хуруу
3 - дунд хуруу
4 - ядам хуруу
5 - чигчий хуруу
1. Энэ юу вэ？
(3-1)
Шаварт унасан шарга даага
2. Энэ юу юм бэ？
(Б-5，3-5)
Холбоотой хоёр бяруу
3. Энэ юу юм бэ？
(Б-3，4)
Ноён хатан хоёрын ор дэр буюу овлог， түшлэг
4. Энэ юу юм бэ？
(3-3. 4)
Ноён хатан хоёр
5. Энд юу байдаг юм бэ？
(Баруун эсвэл зүүн гарын алганы хонхор)
Мянган адууны зогсоол
6. Энд юу байдаг юм бэ？
(Зүүн гарын алганы
хонхор)
Түмэн хонины хороо
7. Энэ юу юм бэ？
(Б-1)
Алтан багана
8. Энэ юу юм бэ？
(Б-2)
Мөнгөн багана
9. Энэ юу юм бэ？
(3-2)
Шүрэн багана
10. Энэ юу юм бэ？
(Б-1-ийн үе)
Шар нохой
11. Энэ юу юм бэ？
(Б-2-ын үе)
Хар нохой
12. Энэ юу юм бэ？
(3-2-ын үе)
Халтар нохой
13. Энэ юу вэ？
(Б-1-ийн хумс)Чогчого шувуу
14. Энэ юу вэ？
Бялзуухай шувуу
15. Энэ юу вэ？
Хараацай шувуу
16. Энэ дээр юу суудаг юм бэ？
Хангарьд шувуу суудаг юм
17. Үүгээр орж болох уу？
(Б-1 ба Б-2-ын хоорондхи зай)
Болохгүй，бух мөргөнө
18. Үүгээр орж болох уу？
(Б-2 ба 3-2-ын хоорондхи зай
Болохгүй，буур тийрнэ
19. Үүгээр орж болох уу？
(Б-1 ба 3-2-ын хоорондхи зай).
Болохгүй，азарга тангарна
20. Энэ юу вэ？
(3-2 ба Б-5-ын арын зай)
Шар нохойн хэвтэр
Гал хаанаас авах вэ？ гээд тохой， шуу бугуй заахад болохгүй гэсээр байгаад шар нохойн
хэвтрийг заахын хамт
- Хав гээд ядам хурууг нь барьж аваад:
Хөрөө авах уу？
Хутга авах уу？
Шөвөг авах уу？ гэж асуухад цаад хүн нь аль нэгийг нь авна гэнэ.
Тэгээд хөрөө авна гэсэн бол
тэр хурууг нь хөрөөдөх маяг үзүүлнэ.
Шөвөг авна гэсэн бол шөвөгдөх маяг，хутга авна гэсэн
бол огтлох маяг үзүүлж баална.